Frustraties en succesjes

Geïnspireerd door een collega tropenarts in Tanzania besloot ik om weer eens een stukje over mijn werk op de site te zetten. Je stukje was zo herkenbaar JanJaap en heel karakteristiek voor ons werk hier, dat ik een beetje een vergelijkbaar verhaal heb.

Tijdens onze opleiding tot tropenarts werken we ook op de verloskunde. Je wordt gedrilld in allerlei acute situaties en je weet precies wat je moet doen. En die situaties komen voor. Bijvoorbeeld: je stelt de diagnose langdurig foetale nood. Je drukt dan op de noodbel, nee, je roept tegen de verpleegkundige dat ze op de noodbel moet drukken en van alle kanten rennen de verpleegkundigen binnen. Jij legt de patiënt op haar zij en een van de verpleegkundige dient zuurstof toe. Een van de verloskundigen belt ondertussen de gynaecoloog dat ie nu naar t ziekenhuis moet komen (’s nachts). T OK team en de anesthesist worden door de telefoniste van t ziekenhuis bij elkaar gebeld, dus ook dat gebeurt zonder dat je je ermee bezig hoeft te houden. Jouw taak is alleen maar om voor de moeder en t ongeboren kind te zorgen op de beste manier mogelijk tot je naar de OK kan voor een keizersnee.
Binnen 5 min krijg je te horen dat de OK open is, de liften staan klaar. De patiënt is al vervoersklaar en samen met t hele team ren je naar de OK. Daar is de anesthesist al klaar voor de patiënt en die dient razendsnel de anesthesie toe. De gynaecoloog komt binnengerend en we doen samen supersnel de keizersnee. De kinderarts is ondertussen ook opgeroepen en vangt t kind op en begint snel te reanimeren. Op deze manier komt t echt maar heel zelden voor dat t kindje t niet overleeft. Heftig, spannend, doodeng, maar t loopt gesmeerd. En dit is midden in de nacht!

Dan nu de situatie in Malawi. Gewoon OVERDAG.
Geen moderne apparatuur om de hartslag van t kindje te meten, maar gewoon met een ouderwetse foetoscoop (zo’n houten toeter voor op de buik). Erg lastig om de hartslag daarmee te horen, zeker met t gegil en gekreun van bevallende vrouwen om je heen en t harde gelach van de nurses en midwives (verloskundigen). Als je dan opeens een foetale hartslag van 80 vaststelt word je toch zenuwachtig. Maar t is net na een wee, t mag nog denk je. Maar hij herstelt zich niet na de wee. De moeder is verschrikkelijk onrustig en duwt de hele tijd de foetoscoop weg, want je duwt wat hard… Ik kan haar niet goed uitleggen dat t heel belangrijk is, dus ik word wat snauwerig. Ik weet niet precies wat de hartslag in de tussentijd heeft gedaan, maar nu zit ie opeens op 190 per minuut. Dat is wel weer erg snel. En hij blijft zo hoog.

Er staat wel een midwife bij en ik zeg dat er echt fetal distress is. De moeder moet zuurstof krijgen, maar t enige zuurstofapparaat is al in gebruik voor een baby’tje… Dus ik leg haar maar op haar linkerzij. Ik moet wel een keizersnee doen, er zit niks anders op, als ik dit kindje een kans wil geven. Ondertussen ren ik de OK op om de sectio (keizersnee) aan te kondigen. De OK is geheel leeg. Geen anesthesist, geen OK-zusters, niemand…Gewoon ’s middags. Er schiet door me heen dat ik misschien zelf een ruggenprik moet gaan geven. Ik heb t geleerd, vaker gedaan en ik kan t wel. Maar zoveel ervaring heb ik niet (zeker niet bij zwangere vrouwen) en als er iets fout gaat…

Dan rennen naar de telefonist. “Kan je alsjeblieft de anesthesie clinical officer bellen dat ie NU moet komen voor foetale nood?” Er worden maar liefst 4 belpogingen gedaan (en om naar buiten te bellen moet je eerst 10 codes invullen – alles werkt met beltegoed hier – voordat je iemand 1x kan bellen) voordat ie eindelijk opneemt. Ik zeg tegen m dat ie nu moet komen ivm foetale nood. Lachend antwoordt hij “Don’t worry, bring the patient to theatre, I am already there!” Huh? Dan heb ik m zeker gemist en is ie ondertussen binnengekomen. Ik ren weer naar de OK, waar nu gelukkig een schoonmaker is. Maar geen anesthesist. Ik besluit om wel alles al klaar te maken, want dan kunnen we meteen beginnen als ie er is. Ik roep tegen de schoonmaker dat hij als de donder de OK-zuster naar de OK moet halen. Hij kijkt me moeilijk aan en zegt dat hij daartoe niet bevoegd is. Zucht… Ik weer naar de telefonist rennen om te zeggen dat ie haar moet bellen. Kom ik weer terug op de OK, staat ze lachend een telefoongesprek te voeren met een vriendin… Inmiddels zijn we al 20 min verder.

Ik bel naar de verlos dat ze de patient nu moeten brengen. Natuurlijk gaan daar weer ruim 10 min overheen (terwijl de afd tegenover de OK ligt, dus zeker geen gedoe met liften..) en ondertussen kleed ik mij om .
De patient ligt nu op de OK-tafel en de anesthesie clinical officer komt rustig binnengewandeld. Hij geeft de vrouw een ruggenprik. Ik wil net beginnen met mij te wassen, blijkt dat ze de keizersnee OKsets nog niet hebben klaargezet. Ik roep dat de schoonmaker (is ong zijn enige taak naast schoonmaken) dat NU moet doen. Oh ja…

Vervolgens roept de OK-zuster welke hechtingen ik wil. Zij heeft er echt de ballen verstand van (ook al hoort zij er alles vanaf te weten), dus besluit ik ze zelf maar te pakken. Op t moment hebben we helemaal niks bruikbaars, want degene die de hechtingen bestelt (weer een andere schoonmaker) heeft nog minder verstand van hechtingen. Dus verzuchtend neem ik hechtingen die eigenlijk niet echt goed zijn. Maar ja, je moet wat.

Inmiddels 40 min later ga ik mij snel wassen. Vervolgens is de OK-zuster weer in n privé-gesprek aan de telefoon verwikkeld en ik schreeuw haar toe dat we nu toch ECHT moeten beginnen. Langzaam sloffend komt ze de OK op. De steriele handschoenen blijken op, gelukkig heb ik nog ergens een geheim voorraadje met zelf meegenomen handschoenen bewaard (die overigens inmiddels door t personeel ontdekt en volledig leeggeplunderd is). Vervolgens begin ik de set te openen en moet ik weer wachten op iemand die mij poetsmiddel aangeeft. O, de fles blijkt leeg te zijn. Waar is een nieuwe? Tsja, dat spul moet nog verdund worden. Weer 5 min verder.

Ondertussen mompelt de anesthesist in Chichewa dat dit dus geen foetale nood is, want ja, ze moeten wachten op de chirurg. Ik schiet volledig uit mijn slof en begin tegen hem te schreeuwen dat ik al 3 kwartier er alles aan probeer te doen om die keizersnee te beginnen, maar dat ik alles zelf moet doen en dat niemand helpt. Mijn Engels laat me ook wat in de steek, dus ik stotter van woede. De OK-zuster en schoonmaker en de student nurse van de verloskunde lachen wat zenuwachtig: “wat zit die dokter zich nou druk te maken, we zijn er toch allemaal!?!” Inmiddels begon ik met trillende handen de patient te poetsen.

Vervolgens maakt de student nurse de volgende opmerking: “Doctor, please hurry a bit, don’t take too long, because we would like to go home!” (t was 4 uur ‘s middags…)
Ik liep echt rood aan van woede en ontplofte volledig, terwijl ik als een gek alles aan t klaarleggen was. Ik had van mezelf nooit verwacht dat ik ooit in mijn leven zo’n woede-uitbarsting zou hebben op de OK. Ik dacht terug aan mijn co-schappen waarbij ik chirurgen weleens zo boos zag worden en dacht, dat zal ik nooit doen. Maar t gebeurde toch. Iedereen was doodstil. Ik denk dat ze ook opeens wel inzagen hoe belachelijk en ernstig deze situatie was en ze waren geschrokken van mijn uitval.

En opeens moest ik kei- en keihard lachen. Ik weet t, dat deed t punt wat ik probeerde te maken niet echt goed, maar ik besefte mij opeens dat t hier toch nooit zo zal worden zoals in NL en dat ik mij daar maar niet te druk om moet maken, want ik heb alleen mezelf ermee. Ik zag echt opeens in hoe belachelijk ik mij daar stond te maken en kon bijna niet meer ophouden met lachen. En iedereen lachte met mij mee.
Snel hebben we de sectio gedaan en er kwam een gezond kindje uit, gelukkig. De OK-zuster kon t niet nalaten om nog even te zeggen “Zie je wel, t was geen foetale nood”! Pfff… terwijl zij niks weet van verloskunde. Ik heb haar gewoon maar even wat uitleg gegeven en verder mijn mond gehouden. Want ik had weer een gezond kindje ter wereld gebracht en daar ging t tenslotte om.

Tsja, zo gaat t eraan toe hier in Malawi. Tuurlijk raak ik er soms door gefrustreerd, maar meestal geniet ik van alles wat ik hier doe. En ik boek ook vaak kleine succesjes.

Afgelopen vrijdag hoorde ik dat iemand een vacuümextractie aan t doen was op de verlos-afdeling. We hebben hier een eenvoudige vacuumpomp die met de hand moet worden opgepompt. Helaas werkt ie niet goed. Ik hoorde dat de cup telkens weer losschoot, dus ik ging kijken of ik de verloskundige kon helpen. Ik zag dat t kindje een flinke caput had (een soort punthoofdje als gevolg van de bevalling), dus dan lukt zo’n vacuum niet. Maar ik zag ook dat de vrouw niet echt goeie weeën had en niet goed perste. Ik stelde voor om oxytocine te geven. Alsof ik t dagelijks had gedaan instrueerde ik de verloskundige hoeveel units oxytocine hij moest oplossen in een liter zout en dan 10 druppels per minuut moest toedienen. Braaf deed hij dat en de vrouw ging vervolgens geweldig goed persen. Na 20 min werd een flinke baby geboren. Ik stond stiekem te glunderen en ook de verloskundige was erg trots. Hopelijk gaan ze dit ook in de toekomst zonder mij doen, maar dat is maar de vraag natuurlijk.

Dus naast frustraties ook weer succesjes. Hopelijk binnenkort deel 2 van de reis van m’n moeder en mij.

Liefs Marieke